Europa produceert elke dag bergen afval. Verpakkingen, elektronica, textiel; alles wat we gebruiken moet uiteindelijk worden ingezameld, gerecycled of veilig worden weggegooid.

Jarenlang werden de kosten voor het verwerken van dat afval afgewenteld op gemeenten en uiteindelijk op alle consumenten. In feite betaalde iedereen evenveel en niet voor wat ze produceerden en gebruikten.Op die manier was het niet eerlijk, niet transparant en het moedigde bedrijven niet aan om producten te ontwerpen die langer meegaan of gerecycled kunnen worden. Daarom heeft de EU EPR ingevoerd.

Lagere belastingen (en dus lagere prijzen) voor duurzamere alternatieven zullen leiden tot minder afval, slimmere ontwerpen en een echte stap voorwaarts naar een circulaire economie.

EPR-richtlijnen, andere wetten zijn van toepassing

EPR is geen wet. In plaats daarvan is het een principe dat de leidraad vormt voor veel (nieuwe) wetten die verband houden met het verbeteren van oplossingen voor hergebruik, reparatie en recycling. EPR verscheen bijvoorbeeld voor het eerst in de regelgeving voor elektronica (WEEE-richtlijn) en batterijen. Tegenwoordig wordt het uitgebreid naar meer productgroepen (zoals textiel) en versterkt met strengere eisen, zoals de nieuwe Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR).

Voor de duidelijkheid: EPR is het principe, niet de wet zelf. Het PPWR is (bijvoorbeeld) een aparte EU-wet, maar is gebaseerd op het beginsel van de EPR.

Het doel van Extended Producer Responsibility is eenvoudig: producenten moeten verantwoordelijkheid nemen voor de hele levenscyclus van de producten die ze op de markt brengen. Maar hoewel het idee eenvoudig is, is de manier waarop het in de praktijk werkt iets ingewikkelder.EPR is geen one-size-fits-all systeem. Het is zorgvuldig ontworpen om om te gaan met het feit dat verschillende producten en materialen zeer verschillende afvaluitdagingen creëren.

Een plastic fles heeft bijvoorbeeld een heel ander recyclingtraject dan een wasmachine. Daarom heeft elke productgroep zijn eigen regels, tarieven en rapportagevereisten.Eén ding hebben alle regelingen gemeen: de vergoedingen worden vaak berekend per kilogram materiaal dat op de markt wordt gebracht.

Maar daar houdt het niet op - het soort materiaal is ook van belang. Hoe moeilijker iets te hergebruiken, repareren of recyclen is, hoe hoger de kosten. Aan de andere kant worden duurzamere materiaalkeuzes beloond met lagere vergoedingen (ook wel ecomodulatie genoemd).Denk aan textiel: katoen gecertificeerd volgens Oeko-Tex of Better Cotton (BCI) kan lagere EPR-kosten hebben in vergelijking met standaard katoen, omdat het op een meer verantwoorde manier is geproduceerd.

Hetzelfde geldt voor plastic; gerecycled plastic heeft meestal lagere kosten dan nieuw plastic, omdat het afval vermindert en de circulaire economie ondersteunt.Op deze manier doet EPR meer dan alleen kosten verschuiven van belastingbetalers naar producenten.

Het zet bedrijven actief aan om betere ontwerp- en materiaalkeuzes te maken, beloont diegenen die investeren in duurzaamheid en duwt de markt in de richting van slimmere en meer (echt gemeten en bewezen) duurzame oplossingen.

Zoals gezegd is EPR geen wet, maar vormt het een leidraad voor wetten in verschillende categorieën. Hieronder worden enkele wetten en richtlijnen uitgelegd, inclusief de implicaties ervan.

1. Verpakking (PPWR): Verpakking is een van de meest voorkomende EPR-categorieën. Producenten betalen vergoedingen op basis van het type, gewicht en materiaal van de verpakking die ze op de markt brengen.
2. Textiel (Waste Framework Directive): gezien de toenemende aandacht voor textielafval in de afgelopen jaren worden er nu specifieke EPR-gerelateerde regelingen ontwikkeld voor deze categorie, die tussen 2025 en 2027 moeten worden geïmplementeerd. Sommige landen zoals Frankrijk en Nederland zijn hier enkele jaren geleden al mee begonnen.
3. Elektronica WEEE- waste electrical and electronic equipment): richt zich op een veilig beheer van gevaarlijke materialen in elektronica en zorgt ervoor dat waardevolle onderdelen worden teruggewonnen. Is al volledig actief, maar de doelstellingen voor inzameling en verwerking worden steeds strenger.
4. Batterijen (Batteries Directive): vanwege de gevaarlijke inhoud en waardevolle materialen zorgen de regelingen voor batterijen ervoor dat ze op de juiste manier worden ingezameld en gerecycled om vervuiling te voorkomen en cruciale grondstoffen terug te winnen. Hoewel ze al sinds 2007 actief zijn, moeten er tegen augustus 2025 nieuwe EU-brede regels van kracht zijn. Deze omvatten nieuwe rapportage- en recyclingdoelstellingen.

De verschillende verplichtingen

EPR verplichtingen worden op verschillende niveaus opgelegd en verschillen per wet of richtlijn en vaak ook per land. De verplichtingen die afhankelijk van de wet van toepassing kunnen zijn, zijn de volgende:

1. Financiële bijdragen Producenten betalen een vergoeding op basis van het gewicht of het aantal producten dat ze op de markt brengen. De hoogte van de vergoeding hangt af van het materiaal: gerecyclede of gecertificeerde duurzame materialen hoeven minder te betalen, terwijl moeilijker te recyclen materialen meer moeten betalen.Dit is de belangrijkste geldstroom; Het ingezamelde geld wordt vervolgens gebruikt voor de financiering van inzameling, recycling, bewustmakingscampagnes, enz.
2. Inzamelingsdoelstellingen Producenten (vaak via hun brancheorganisaties) moeten ervoor zorgen dat een bepaald percentage van de producten die ze op de markt brengen aan het einde van de levensduur wordt ingezameld.Voorbeeld: In Nederland werd de organisatie "statiegeld", gefinancierd door de drankindustrie, beboet wanneer de doelstellingen voor het inzamelen van flessen niet werden gehaald. Dus ja, de branche betaalt en de PRO beheert de verplichting. 3. Doelstellingen voor recycling en terugwinning Afval verzamelen alleen is niet genoeg. Een bepaald percentage moet daadwerkelijk worden gerecycled tot nieuwe materialen, of in sommige gevallen worden teruggewonnen voor energie. Inzameling = hoeveel wordt er teruggenomen. Recycling/terugwinning = wat er daadwerkelijk gebeurt met dat ingezamelde materiaal.
3. Ontwerpvereisten Producenten worden aangemoedigd (en in sommige gevallen verplicht) om producten te ontwerpen die gemakkelijker te recyclen, hergebruiken of repareren zijn. Dit houdt verband met de vergoedingen: als je product duurzaam is ontworpen, betaal je vaak een lagere vergoeding per kilo (lees ons ESPR-artikel voor meer informatie).
4. Rapportage Producenten moeten rapporteren wat ze op de markt brengen en hoe aan de afvalverplichtingen wordt voldaan. Deze rapportage heeft betrekking op alle bovenstaande punten: hoeveel is er op de markt gebracht (financiële bijdragen), hoeveel is er ingezameld (inzameldoelstellingen), hoeveel is er gerecycled/teruggewonnen (recyclingdoelstellingen) en hoe voldoet je productontwerp aan de vereisten.

Wat dat in de praktijk betekent:

Aangezien elk land zijn eigen PRO's heeft, moet je je voor elke productgroep (verpakking, textiel, elektronica, batterijen, enz.) registreren bij de lokale nalevingsorganisatie en controleren of je moet rapporteren op basis van de grootte van je bedrijf.

Rapporteer de volumes die je op de markt brengt (normaal gesproken in kilo's of eenheden, met behulp van gegevens van leveranciers of officiële referentietabellen).

Betaal de kosten op basis van materiaal en gewicht. Duurzamere of gerecyclede materialen kosten meestal minder.

Er is geen Europese database met een compleet overzicht van alle PRO's in alle lidstaten. Controleer je landspecifieke website of (voor dringende vragen) vraag het aan Solo midocean.

Alle informatie in dit artikel is gebaseerd op onze kennis en interpretatie van de officiële documenten. Er kunnen geen juridische claims worden gemaakt op basis van de informatie in dit artikel.