Każdego dnia w Europie powstają góry odpadów. Opakowania, elektronika, tekstylia; wszystko, czego używamy, w końcu musi zostać zebrane, poddane recyklingowi lub bezpiecznie zutylizowane.

Przez lata koszty postępowania z tymi odpadami były przerzucane na samorządy lokalne, a ostatecznie na wszystkich konsumentów. W rzeczywistości wszyscy płacili po równo, a nie za to, co produkowali i czego używali.W ten sposób nie było to sprawiedliwe, nie było przejrzyste i nie zachęcało firm do projektowania produktów o dłuższej żywotności lub nadających się do recyklingu. I właśnie dlatego UE wdrożyła EPR.

Niższe podatki (a tym samym niższe ceny) dla bardziej zrównoważonych alternatyw doprowadzą do zmniejszenia ilości odpadów, inteligentniejszego projektowania i prawdziwego kroku naprzód w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym.

Przewodniki EPR, obowiązują inne przepisy

EPR nie jest prawem. Zamiast tego jest to zasada, która kieruje wieloma (nowymi) przepisami związanymi z poprawą rozwiązań w zakresie ponownego użycia, naprawy i recyklingu. Na przykład EPR po raz pierwszy pojawiła się w przepisach dotyczących elektroniki (dyrektywa WEEE) i baterii. Obecnie jest ona rozszerzana, aby objąć więcej grup produktów (takich jak tekstylia) i wzmocniona surowszymi wymogami, takimi jak nowe rozporządzenie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR).

Dla jasności: EPR jest zasadą, a nie samym prawem. PPWR jest (na przykład) odrębnym prawem UE, ale opiera się na zasadzie EPR.

Cel Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta jest prosty: producenci powinni brać odpowiedzialność za cały cykl życia produktów, które wprowadzają na rynek. Ale choć idea jest prosta, sposób, w jaki działa w praktyce, jest nieco bardziej złożony.EPR nie jest systemem uniwersalnym. Został starannie zaprojektowany, aby poradzić sobie z faktem, że różne produkty i materiały stwarzają bardzo różne wyzwania związane z odpadami.

Na przykład plastikowa butelka ma zupełnie inną drogę do recyklingu niż pralka. Dlatego każda grupa produktów ma swoje własne zasady, opłaty i wymagania dotyczące raportowania.Jedną wspólną cechą wszystkich systemów jest to, że opłaty są często obliczane za kilogram materiału wprowadzonego do obrotu.

Na tym jednak nie koniec - liczy się również rodzaj materiału. Im trudniej jest coś ponownie wykorzystać, naprawić lub poddać recyklingowi, tym wyższy jest koszt. Z drugiej strony, bardziej zrównoważone wybory materiałowe są nagradzane niższymi opłatami (zwanymi również ekomodulacją).Pomyśl o tekstyliach: bawełna certyfikowana zgodnie z Oeko-Tex lub Better Cotton (BCI) może mieć niższe koszty EPR w porównaniu ze standardową bawełną, ponieważ jest produkowana w bardziej odpowiedzialny sposób.

To samo dotyczy tworzyw sztucznych; plastik pochodzący z recyklingu zwykle wiąże się z niższymi opłatami niż plastik pierwotny, ponieważ zmniejsza ilość odpadów i wspiera gospodarkę o obiegu zamkniętym.W ten sposób EPR nie tylko przenosi koszty z podatników na producentów.

Aktywnie popycha firmy do dokonywania lepszych wyborów w zakresie projektowania i materiałów, nagradzając tych, którzy inwestują w zrównoważony rozwój i popychając rynek w kierunku inteligentniejszych i bardziej (realnie zmierzonych i sprawdzonych) zrównoważonych rozwiązań.

Jak już wspomniano, EPR nie jest prawem, ale kieruje przepisami w różnych kategoriach. Poniżej wyjaśniono niektóre z przepisów i dyrektyw, w tym ich konsekwencje.

1. Opakowania (PPWR): Opakowania to jedna z najbardziej rozpowszechnionych kategorii EPR. Producenci uiszczają opłaty w oparciu o rodzaj, wagę i materiał opakowania, które wprowadzają na rynek. 
2. Tekstylia (dyrektywa ramowa w sprawie odpadów): biorąc pod uwagę rosnący nacisk na odpady tekstylne w ostatnich latach, obecnie opracowywane są specjalne systemy związane z EPR dla tej kategorii, które należy wdrożyć w latach 2025-2027. Niektóre kraje, takie jak Francja i Holandia, rozpoczęły już kilka lat temu.
3. Elektronika (WEEE - zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny): koncentruje się na bezpiecznym zarządzaniu materiałami niebezpiecznymi w elektronice i zapewnieniu odzysku cennych komponentów. Już w pełni aktywna, ale cele dotyczące zbierania i przetwarzania są coraz bardziej rygorystyczne. 
4. Baterie (dyrektywa w sprawie baterii): ze względu na niebezpieczną zawartość i cenne materiały, systemy dotyczące baterii zapewniają ich właściwą zbiórkę i recykling w celu zapobiegania zanieczyszczeniom i odzyskiwania kluczowych surowców. Mimo że dyrektywa obowiązuje już od 2007 r., do sierpnia 2025 r. muszą zostać wprowadzone nowe przepisy obowiązujące w całej UE. Obejmują one nowe cele w zakresie sprawozdawczości i recyklingu.

Różne obowiązki

Obowiązki EPR są podejmowane na różnych poziomach i różnią się w zależności od prawa lub dyrektywy, a także często różnią się w zależności od kraju. Wyjaśnione obowiązki, które mogą mieć zastosowanie w zależności od prawa, są następujące:

1. Wkład finansowy Producenci uiszczają opłaty w oparciu o wagę lub liczbę produktów, które wprowadzają na rynek. Wysokość opłaty zależy od materiału: materiały pochodzące z recyklingu lub certyfikowane materiały zrównoważone są obciążane niższymi opłatami, podczas gdy materiały trudniejsze do recyklingu są obciążane wyższymi opłatami. Jest to główny strumień pieniędzy; zebrane fundusze są następnie wykorzystywane do finansowania zbiórki, recyklingu, kampanii uświadamiających itp.
2. Cele kolekcji Producenci (często za pośrednictwem swoich organizacji branżowych) muszą zapewnić, że określony procent produktów, które wprowadzają na rynek, jest zbierany po zakończeniu eksploatacji. Przykład: W Holandii organizacja "statiegeld" (zwrot kaucji), finansowana przez branżę napojów, została ukarana grzywną, gdy cele zbiórki butelek nie zostały osiągnięte. Więc tak, branża płaci, a PRO zarządza obowiązkiem. 3. Cele w zakresie recyklingu i odzysku Nie wystarczy tylko zbierać odpady. Pewien ich procent musi zostać poddany recyklingowi w celu wytworzenia nowych materiałów lub w niektórych przypadkach odzyskany w celu pozyskania energii. Zbiórka = ile zostało odebrane. Recykling/odzysk = to, co faktycznie dzieje się z zebranym materiałem.
   
3. Wymagania projektowe Producenci są zachęcani (a w niektórych przypadkach zobowiązani) do projektowania produktów, które są łatwiejsze do recyklingu, ponownego użycia lub naprawy. Wiąże się to z opłatami: jeśli twój produkt jest zaprojektowany w sposób zrównoważony, często płacisz niższą opłatę za kilogram (przeczytaj nasz artykuł ESPR, aby dowiedzieć się więcej).
4. Raportowanie Producenci muszą zgłaszać, co wprowadzają na rynek i w jaki sposób wywiązują się z obowiązków w zakresie gospodarowania odpadami. Raportowanie obejmuje wszystkie powyższe punkty: ile wprowadzono na rynek (wkład finansowy), ile zebrano (cele zbiórki), ile poddano recyklingowi/odzyskano (cele recyklingu) oraz w jaki sposób projekt produktu spełnia wymagania.
   
   

Co to oznacza w praktyce:

Ponieważ każdy kraj ma swoje własne przepisy PRO, należy zarejestrować się w lokalnej organizacji ds. zgodności dla każdej grupy produktów (opakowania, tekstylia, elektronika, baterie itp.) i sprawdzić, czy konieczne jest raportowanie w oparciu o wielkość firmy.

Zgłaszaj ilości, które wprowadzasz na rynek (zwykle w kilogramach lub jednostkach, korzystając z danych dostawcy lub oficjalnych tabel referencyjnych).

Opłaty zależą od materiału i wagi. Bardziej zrównoważone lub pochodzące z recyklingu materiały zazwyczaj kosztują mniej.

Nie ma europejskiej bazy danych, która zawierałaby pełny przegląd wszystkich PRO we wszystkich państwach członkowskich. Sprawdź stronę internetową swojego kraju lub (w przypadku pilnych pytań) zapytaj Solo midocean.

Wszystkie informacje podane w tym artykule opierają się na naszej wiedzy i interpretacji oficjalnych dokumentów. Na podstawie informacji zawartych w tym artykule nie można wysuwać żadnych roszczeń prawnych.